Gone 9: Harry Groen

Sinds het aantreden van Harry Groen als burgemeester van Noordwijk is het niet meer rustig geworden aan zee. Nu is Groen weer – net als zijn grote vriend, plaatsgenoot en collegadichter Louis van Gaal – in  beeld (letterlijk: op video) als amateurrijmelaar met een “Ode aan de Zee”. Ik citeer enkele strofen: De zee is steeds aan onze zijde / een leefgemeenschap te bevoogden / zo uniek en ingetogen / miljoenen malen aangevlogen / als baken aan de Noordzeekust / balans tussen hectiek en rust / en culturele levenslust / Mijn Noordwijk / Ons Noordwijk.

Geen hoogdravend epos, maar toch. Groen laat zich iedere keer toch weer zien, wordt ‘ondernemend’ en ‘flamboyant’ genoemd en lijkt in ieder geval in Noordwijk geen last te hebben van een verleden vol hele insinuaties, halve waarheden en veel mist. Groen is als burgemeester meer zichtbaar dan een stuk of zes collega’s vóór hem samen en zet niet alleen zichzelf maar ook Noordwijk op de kaart. Alleen daarom al verdient hij ook zelf een ode. Bij deze.

Gone 8: Raad

Blijkbaar was er iets gebeurd met burgemeester Pické, waardoor in Noordwijk alle bestuurlijke remmen los gingen. Geen gezapigheden meer die troef waren, maar gare rapen. Wát er nu allemaal precies aan de hand was, in november 1879 – wordt niet erg duidelijk en eigenlijk is dat ook niet relevant. Het is vooral de verslaglegging van de raadsvergadering die wat mij betreft tot grote hilarische hoogten reikt.

Het begint er al mee dat de burgemeester de vergadering niet wil voorzitten en de hamer overgeeft aan de oudste wethouder, Kroon, die daar ook niet op zat te wachten (‘als het niet anders kan, moet het maar’). Er moet blijkbaar vertrouwen worden uitgesproken in de burgemeester naar aanleiding van een artikel in het Leidsch Weekblad, maar nu ziet Kroon zijn kansen schoon en hij zegt zich daarover niet te willen uitspreken (hij is het te dikwijls met de burgemeester oneens).

Dan komt het lid Everwijn met de mededeling dat een aantal leden hebben tegengestemd, terwijl ze niet wisten waarvoor ze stemden en dat ze eigenlijk vóór waren. Tot overmaat van ramp is het lid Van der Weyden überhaupt nog niet uitgestemd. Die interventie leidt tot een kakofonie van opmerkingen, die feitelijk allemaal een eigen uitleg bedoelen te geven aan het oorspronkelijke voorstel (waarvan niemand meer weet wat het was). Kroon begint er nu wel zin in te krijgen en waar de raad zich in meerderheid tegen de strekking van het krantenartikel lijkt te willen uitspreken, heeft hij toch opeens wel veel zinnige opmerkingen in het artikel ontdekt.

Everwijn blijft papagaaien dat het allemaal niet is zoals het is, Paardekooper bemoeit zich er ook mee met de mededeling dat hij er niks van af weet en Van Konijnenburg weet te vertellen waarover het voorstel niet gaat (over de onfeilbaarheid van de burgemeester). Uiteindelijk spreekt men zich wel in vertrouwen richting de burgemeester uit, die tot zijn dood in 1885 de scepter mag blijven zwaaien in dit dolgedraaide kippenhok. Wat hij met wethouder Kroon gedaan heeft is niet bekend, maar die zal er bekaaid van afgekomen zijn, van zijn interim voorzitter- en intrigantschap.

De raadsvergadering moet de meest surrealistische zijn geweest, die ooit in Noordwijk en verre omstreken gehouden is. Als iemand het allemaal nog erger heeft meegemaakt, dan hoor ik dat graag.   

Gone 7: Kur-haus

Van Huis ter Duin in Noordwijk bestaan wel 3987 afbeeldingen (ruw geschat) en ik denk ze ook allemaal te kennen. Maar deze niet. Dit is een bijzondere, omdat het ter linkerzijde de nieuwe aanbouw (nieuwe hoofdbouw) laat zien, terwijl de rest nog een ratjetoe is aan verschillende gebouwen en stijlen.

Die nieuwe, bunkerachtige aanbouw vormde de opmaat voor een geheel dat lange tijd beeldbepalend zou worden voor Huis ter Duin, zo niet voor Noordwijk als geheel (ik blijf er overigens bij dat het ‘oude’ Palace Hotel veel beeldbepalenderderder was dan enig ander aan de Noordwijkse kust gesitueerd gebouw, met uitzondering wellicht van de vuurtoren).

“Kur-haus” schreef je nog met een verbindingsstreepje in het midden. De kinderen en de dames op het strand zijn mooi. De ‘gevoerde’ strandstoel is fabelhaft.

Alles is mooi en fabelhaft op deze ongereptheid uit 1910.

Veel is nog ver weg.

Gone 6: Jonkheer

Ik heb eerder aandacht gegeven aan de uitnodiging die Henriëtte van der Schalk en Richard Roland Holst stuurden aan Albert Verwey om ter ere van hun voorgenomen verloving een ‘mokka te drinken op het chalet van Jhr. Van den Konijnenburg te Noordwijk aan Zee.

Ik pijnigde in voornoemd stukje mijn hersenen over de vraag waar dat ‘chalet’ dan wel gestaan had en wie die ‘jonkheer’ dan wel was. De oplossing van het raadsel is in spot en cynisme gelegen: de Van Konijnenburgen bezaten een badhotel in Noordwijk aan Zee én een etablissement (Hof van Holland) in Noordwijk-Binnen. Men sprak in de volksmond dan ook over Konijn-aan-Zee en Konijn-Binnen. Die van zee hanteerde met gemaakte trots en opzichtigheid een dubbele naam: Van Raal van Konijnenburg.

Henriëtte (‘in spe’) Roland Holst appelleerde met enig spottend understatement aan deze dorpse parmantigheid. Die spot zal ook wel gegolden hebben voor dat ‘chalet’, want Badhotel Van Konijnenburg was niet het toonbeeld van de chique badplaatsarchitectuur, die je achter de naam ‘chalet’ zou vermoeden.

Gone 5: Maanlandschap

Met behulp van www.funphotobox.com kun je de werkelijkheid op de meest grove, maar ook meest geestige manier geweld aandoen. En bij alle falsificerende beelden kun je vervolgens een al even falsificerend verhaal vertellen. Hoe?

Dat de eerste astronauten die op de maan landden daar een exacte kopie van het oude Palace Hotel uit Noordwijk aantroffen (het origineel stond toen – in 1969 – nog in Noordwijk. Tóen nog wel). Dat ze hun stomme verbazing nog maar net konden verbergen achter het vizier van hun helmen. Of ook – beetje malicieus: dat het Palace Hotel een beter landschap verdiende dan het ‘maanlandschap’ waarmee Noordwijk sinds het verscheiden van “Het Palace” lange jaren gezegend was. Is.

Gone 4: Hugo Seidelmann

De afzender verbleef al wel enige tijd in Noordwijk, maar wat zijn of haar relatie was tot Hugo Seidelmann is onbekend. De twee kaarten die hij of zij in de zomer van 1906 aan Seidelmann stuurde dateren van 24 juli (met het poststempel Noordwijk (ZHl) en van 24 augustus met het poststempel Noordwijk aan Zee. Hugo Seidelmann was volgens de adressering ‘wolgeboren’, een adjectief dat uit het oud-Duits of oud-Nederlands (of oud-Dietsch) moet komen, want na 1900 wilde je niet erg ‘wolgeboren’ meer wezen.

Hugo Seidelmann was ook ‘Feuerwerker’ in de Habsburger (k.u.k.: Kaiserreich und Königreich) Armee van Kaiser Franz-Jozeph I, om precies te zijn van het eerste Regiment van de Artillerie (‘artttjerie’) Divisie. En hij zat in de buurt van Krakau, wat toen nog tot het Kaiser- und Königreich behoorde. Een ‘Feuerwerker’ was – anders dan de naam doet vermoeden – niet iemand die de boel in de hens stak, maar (juist) iemand die belast was met het opruimen van gevaarlijke munitie, waaronder mijnen. Hij was - om het maar hedendaagsch te zeggen - lid van de Explosieven Opruimingsdienst (EOD).

In 1906 moet Seidelmann het daar nog niet erg druk mee gehad hebben,. Later, vanaf 1914, trok dat allemaal wat aan. Maar toen kreeg hij vanuit Noordwijk waarschijnlijk geen kaarten meer. 

Gone 3: Zephyr

In de Griekse oudheid was Zephyros de god van de westenwind. De Ford-fabriek in Engeland vernoemde er een auto naar. Er waren verschillende Zephyr-modellen, zoals er ook een hele serie verschillende modellen Opel Kadett en VW Golf waren. Dit is de Zephyr/Mark III, een mooie grote bak, later ook nog geproduceerd in een 6-cilinder versie (met als bijnaam ‘Zodiac’, een naam van Hogere Orde dan een platte westenwind: de zodiac is de dierenriem, een ongeveer 20 graden brede zone aan de hemelbol, waarbinnen de schijnbare banen van zon, de maan en planeten verlopen).

Ik kende wel mensen in Noordwijk die in een Ford Zephyr rondreden. Er was ook een oude Engelse politieserie, waarin agenten zich per Zephyrs voortbewogen. En in “Kuifje en de Zwarte Rotsen” rijdt een Zephyr rond. Een groot succes moet het uiteindelijk niet geweest zijn: de productie liep van 1962 tot 1966 en daarna is er geen Zephyr meer gemaakt.

Gone 2: Rob Hoeke

Boogiewoogie is een bij uitstek voor piano geschikte muzieksoort, sterker nog: de soort is waarschijnlijk voor piano uitgevonden. Ritmische blues met een strakke linkerhand en mooie bluesloopjes met de wat lossere linker. Nederlands beste vertolker van de boogiewoogie was Rob Hoeke, een Haarlemmer die zich begin jaren zestig als jazzpianist afficheert, maar verderop in de tijd vooral een popidool wordt met nummers als  “Margio“, “When people talk“, “Drinking on my bed”  en “Down South“. Dan gaat het al niet meer om Rob Hoeke zelf, maar ook om de Rob Hoeke Rhythm & Blues Group die zijn hoogtepunten heeft zo ongeveer tussen 1965 en 1970.

Soms is er ook de Rob Hoeke BoogieWoogie Quartet, waarmee hij het album “Robby’s Saloon’ opnam met onvergetelijke nummers als “Coyote Will”, “Ode to Lucky Luke” en het ontroerende “A Bone for Rataplan” (Hoeke kende zijn klassieken).

Na 1970 raakt Hoeke een beetje achterop, ook al als gevolg van een ongeluk, waarbij hij verschillende vingers verliest (hij voelde zich volgens eigen zeggen ‘niet zo erg meer bij de pinken’). Toch komt hij nog terug, zij het dat hij zich meer en meer weer in het jazzcircuit begeeft. Op 8 augustus 1990 treedt hij op tijdens een JazzFestival in Noordwijk. In Noordwijk lijkt hij te laat te komen of in ieder geval op het verkeerde feest. De show wordt op nogal patriottistisch-Noordwijkse wijze gestolen door de ‘local star’ Pia Beck en het Leidsch Dagblad merkt over het optreden van Rob Hoeke op ‘dat hij de jaren zestig nauwelijks te boven lijkt te zijn gekomen’.  En verder: ‘Zijn ‘Boogie’kwartet speelde met een fantasieloosheid waarvan ik dacht dat die met de Britse bluesgroepen was uitgestorven. Met de feestelijke boogiewoogie van oude Amerikaanse grootmeesters had het in elk geval niets te maken.’

In 1999 wordt bij Rob Hoeke kanker geconstateerd. Hij overlijdt in november van dat jaar op 60-jarige leeftijd, maar niet dan nadat hij nog één keer geglorieerd heeft op zijn eigen afscheidsconcert. Samen met andere Nederlandse grootheden als Eelco Gelling, Herman Brood, Harry Muskee, Jan Akkerman en collega-pianisten Erik-Jan Overbeek, Jaap Dekker en Henk Pepping speelde hij nog één keer alle toetsen uit het klavier.

Gone 1: Rijnland

Wat moet nu waartegen worden beschermd? In Noordwijk is het Hoogheemraadschap Rijnland zo vrij geweest een dijk neer te leggen voor de boulevard, zodanig dat je van het zand de zee niet meer ziet. Veronderstelling is dat het water nog eens een keer zo hoog zou kunnen komen dat niet alleen Noordwijk, maar zo ongeveer het hele Rijnland onder loopt. Stel je voor.

Ik kan het me helemaal niet voorstellen. Ik denk hoezo en wat? Werkverschaffing voor een paar ingenieurs die nog niet klaar zijn met dit land. Maar als je nu naar Noordwijk kijkt, kun je ook denken: dit land is nog niet klaar met deze ingenieurs. Vergelijk het met vroeger en zie hoe adembenemend open Noordwijk was naar de zee. En hoe adembenemend open de zee naar Noordwijk. In een hele eeuw alleen in 1953 een springvloed gehad, waarbij eigenlijk niet veel anders gebeurde dan dat enkele klinkers uit de bestrating van de boulevard werden geslagen. Who’s afraid of the sea?

Nu zit je tegen een dijklichaam van hier tot gunder aan te kijken als je op de boulevard loopt of er op een terras een biertje drinkt. Volkomen afgesloten van de enige werkelijkheid die in Noordwijk zou moeten tellen: de zee. Θάλασσα, Θάλασσα! Het rijtje dorre architectuur dat nu aan de boulevard staat heeft niet zo veel bescherming nodig. Het oude Palace – Palazzo – Hotel had die bescherming veel meer nodig meer heeft het nooit gekregen.

Noordwijk – die stelling verkondig ik hier al langer – moet vooral tegen zichzelf worden beschermd.